Kur’an-a göre Veli (dost) kavramı

Veli Kavramı; Sözcük olarak, dost, arkadaÅŸ, yardımcı ve gözeten anlamlarına gelmektedir. Kur'an-i Kerime göre veli kelimesi Allah'a atfen kullanıldığı gibi, kul için de kullanılmıştır. Evliya kelimesi velinin çoÄŸuludur. Veliyyullah, mümin için kullanılan bir terimdir; Allah'ın kendisine veli ve Mevla olduÄŸu kiÅŸi demektir. Mevla sadece Allah için kullanılır. Allah, kulun Mevla’sıdır. 
Fakat, kul Allah'ın Mevla’sı olamaz. Veli, Allah'ın sıfatı olduÄŸu gibi kulun da sıfatıdır. Yani, Allah kulun velisi olduÄŸu gibi, kul da Allah'ın velisi olabilir. Günümüzde velilik kavramına gerçek anlamından baÅŸka anlamlar yüklenerek amacından saptırılmış ve onunla Ä°slam inancına birçok bid'at ve hurafe sokulmuÅŸtur.
Bid’at nedir diye merak edecek olursak, Bid’at kısaca ve öz olarak; dinde olmayıp sonradan insanların dine soktuÄŸu ÅŸeydir. Efendimiz Aleyhisselam Bid’at hakkında; “dinde sonradan çıkan her ÅŸey bid’at’ır; her bid’at dalalettir/sapıklıktır ve sapıklık insanı ateÅŸe sürükler.” Diye buyurmuÅŸtur. (Müslim, Cum’a hadis no: 867, Ebu Davud, Sünne hadis no: 606, Ä°bn Mace, Mukaddime 7, hadis no: 45-46, Nesai Iydeyn 22, )
Öyleyse veli kavramının yanlış anlaşılmasından dolayı dine sokulan bidat ve hurafelerden kurtulmak için, bu kavramın doÄŸru anlamını bilmek gerekir. Zira ÅŸu bir gerçektir ki, Ä°slam’ın kavramları bozulmadan Ä°slami anlayışın bozulması mümkün deÄŸildir, Ä°slami kavramlar doÄŸru anlaşılmadan da Ä°slam’ı doÄŸru anlamak mümkün deÄŸildir. 
Din ve dine ait bütün kavramlar kendi mensuplarınca tarihi süreç içinde baÅŸka faktörlerin de devreye girmesiyle öylesine tahrip edildi ki, dinin ortadan kaldırdığı ne kadar cahili adet, sapıklık, bid'at ve hurafe varsa yeniden Müslümanların hayatında yer etmeye baÅŸladı. Öyle ki dine ait ne varsa hepsi tersyüz edildi, iÅŸte velilik kavramı da tersyüz edilen kavramlardan bir tanesidir. Yukarıda da izah ettiÄŸimiz gibi, Veli, dost, arkadaÅŸ, yardımcı demektir. Ve kim, kimin dostuysa, o aynı zamanda onun velisidir. Zira yüce Allah: "Mü’min erkekler ve Mü’min kadınlar birbirlerinin velileri (dostları ve yardımcıları) dır." Diye buyuruyor. (Tevbe suresi 71.Ayet)
Keza isteyen istediÄŸine veli (dost) olabilir, ancak dini ifsad edenler (bozanlar) Veli'lik sıfatını, Allah'ın kendisine yakın gördüÄŸü, diÄŸer kullarından üstün deÄŸeri olan kimselere verdiÄŸi bir armaÄŸan (rütbe) olduÄŸunu öne sürerek insanları aldatmışlardır. Bilgisiz ve cahil kimselerde –tabiri caiz ise- buna balıklama atlayarak bunu yaygın ve etkin bir görüÅŸ haline getirmiÅŸlerdir. 
Oysa Ä°ÅŸin doÄŸrusu ÅŸudur: Allah'ı seven ve onun emirlerine/hükümlerine gönülden/isteyerek boyun eÄŸen, baÄŸlanan her kul Allah'ın velisidir. Velilik belirli kiÅŸilerin tekelinde olmayıp, her Mü’min’in sahip olabileceÄŸi bir özelliktir.
VeliliÄŸi bazı kiÅŸilere has bir özellik (sıfat) olarak algılamak ve bu sıfatı taşıyor olma özelliÄŸinden dolayı onları olaÄŸanüstü konumda görmek, söz ve davranışlarda kutsamak ÅŸirktir. Allah'ın bazı kullarına olaÄŸanüstü özellikler verdiÄŸini ve bu kulların da gelecekten haber verme, görülmeyeni görme, bilinmeyeni bilme, masum olma, ÅŸifa dağıtma, görüÅŸ ve düÅŸüncelerinde yanılmaz olma gibi üstün özellikler taşıdıkları iddiası Ä°slam dışıdır ve bir safsatadan/kuruntudan ibarettir. Kuruntu ise dinde asla ölçü deÄŸildir. Bilakis bu tür iddialar Kur'an tarafından lanetlenerek reddedilmektedir. Yüce Allah buyuruyor: 
“O, doÄŸunun da batınında Rabbidir, O’ndan baÅŸka Ä°lah yoktur. Öyleyse yalnız O’nu vekil tut (O’nun himayesine sığın).” (Mümezzil suresi, 9. Ayet) 
Ayetler gayet açık ve net, bu konuda ki tüm ayetler Allah’tan baÅŸka kimseye sığınmanın, kullardan yardım talep etmenin ÅŸirk olduÄŸunu açıklıyor. Kur’an ve Sahih sünnette Sığınılacak ve yardım istenebilecek tek gücün Yaratıcı/Allah olduÄŸu vurgulanmaktadır. 
Yüce Allah; elçisi de dâhil hiçbir kulunu gayb'ına ortak etmediÄŸini Kitab'ında bildirmektedir. Yüce Allah buyuruyor: 
“De ki: Ben size Allah'ın hazineleri benim yanımdadır, demiyorum. Gaybı da bilmiyorum. Ve size, ben bir meleÄŸim de demiyorum. Ben sadece bana vahyolunana uyuyorum." De ki: "Kör ile gören bir olur mu? Hiç düÅŸünmez misiniz?" (En-am suresi, 50. Ayet) 
Bu gerçeklere raÄŸmen veli olduÄŸu söylenen/ sanılan bazı kimselerin geleceÄŸi bildiklerini iddia etmek, kavramın ne kadar yanlış deÄŸerlendirildiÄŸinin, en somut örneÄŸidir.
Yine Kuran, Allah’a, Kitabına ve Elçisine baÄŸlanmayı, kurtuluÅŸa ermenin ancak böyle mümkün olacağını çok açık bir biçimde bildirmiÅŸtir. Buna raÄŸmen bazı kimselerin ölü veya diri insanlardan, falcılardan, muskacılardan, ÅŸeyhlerden, mürÅŸidlerden, sihirbaz ve kâhinlerden yarar ummaları ve onların kurtarıcılığına umut baÄŸlamaları kuruntudan baÅŸka bir ÅŸey deÄŸildir. 
Yüce Allah buyuruyor: “Allah, iman edenlerin velisidir. Onları karanlıklardan aydınlığa çıkarır. Ä°nkâr edenlerin velileri de taÄŸuttur, onları aydınlıktan karanlıklara çıkarırlar. Ä°ÅŸte onlar cehennemliklerdir. Orada ebedî olarak kalırlar.” (2 Bakara- 257) 
Yine yüce Allah, Müslümanların/iman edenlerin Velilerinin/ dostlarının kim olduÄŸunu açıklıyor:
"Sizin veliniz yalnızca Allah, O'nun Rasulü ve namaz kılan, zekât veren ve rükû eden mü'minlerdir" (5 Maide - 55)
“Müminler, Åžeytanı (4/119 ), kâfirleri (3/28), Yahudi ve Hıristiyanları (5/51), zalimleri (Åžura ) veli edinmezler.”
Öyle ki, Ä°slam’ı dışlayan, ona karşı koyan/ Allah'ın DüÅŸmanlarıyla dost olan kimse, baba veya kardeÅŸ de olsa, yine de veli (dost) edinilmez. Allah kelam ediyor:
"Ey iman edenler! EÄŸer babalarınız ve kardeÅŸleriniz imana karşılık küfürden hoÅŸlanıyorlarsa, onları veliler (dost) edinmeyiniz. Sizden her kim onları veli (dost) edinirse iÅŸte onlar da zalimlerin ta kendileridir" (Tevbe 23) 
“Allah, sizin düÅŸmanlarınızı daha iyi bilendir; bir veli (en güvenilir bir dost) olarak Allah yeter, bir yardımcı olarak da Allah yeter.” (Nisa Suresi / 45)
“Onlar, mü'minleri bırakıp kâfirleri dostlar (veliler) edinirler. 'Kuvvet ve onuru (izzeti)' onların yanında mı arıyorlar? Åžüphesiz, 'bütün kuvvet ve onur,' Allah'ındır.” (Nisa Suresi / 139)
“Kim Allah'ı, Resûlü'nü ve iman edenleri dost (veli) edinirse, hiç ÅŸüphe yok, galip gelecek olanlar, Allah'ın taraftarlarıdır.” (Maide Suresi / 56)
“Sizin dostunuz (veliniz), ancak Allah, O'nun elçisi, rükû' ediciler olarak namaz kılan ve zekâtı veren mü'minlerdir.” (Maide Suresi / 55)
Gerek yukarıdaki ayetlerde ve gerekse diÄŸer birçok ayette, veli kavramının ne anlama geldiÄŸini Kur'an gayet açık bir ÅŸekilde ortaya koymaktadır. Ä°slam ve Kur’an’ın tüm emirlerini parçalamadan kabul eden her insan; Müslüman’dır- dolayısıyla- velidir/dosttur.
Elimizde ki tüm bu verilere/saÄŸlam delillere raÄŸmen, Kur’an-i bir kavram olan ‘Veli’ kelimesinin/kavramının üstün insanlar anlamında olduÄŸunu iddia edenler, apaçık bir dalalet içerisindedirler… Çünkü Kur’an-i Kerimi incelediÄŸimizde her Mü’min’in bir veli olduÄŸunu görüyoruz...