Suriye ordusunun önde gelen isimlerinin ve Devlet Başkanı Beşar Esad'ın ailesinin milyarlarca dolarlık uyuşturucu ticareti yaptıklarına dair yeni bağlantılar ortaya çıktı. BBC Türkçe'nin aktardığına göre, Captagon, son yıllarda Orta Doğu'da adeta veba gibi yayılan, çok fazla bağımlılık yapan amfetamin benzeri bir uyuşturucu. BBC geçen yıl boyunca, Ürdün ve Lübnan ordularının Captagon'un Suriye'den ülkelerine getirilmesini durdurmak için neler yaptıklarına tanıklık etti. Captagon şimdi Avrupa, Afrika ve Asya'da yaygın olarak kullanılıyor.
İngiltere, ABD ve Avrupa Birliği, mart ayında aralarında Beşar Esad'ın iki kuzeninin de bulunduğu bazı kişilere, Captagon ticaretine karıştıkları şüphesiyle yaptırım uygulamaya başladı. Ancak BBC, Suriye'nin narko-devletinin derinliklerinde yürüttüğü araştırmada, yaptırım listesindekilere ek olarak başka üst düzey Suriyeli yetkililerin de uyuşturucu ticaretine karıştığını gösteren kanıtlar buldu. Suriye hükümeti daha önce uyuşturucu ticaretine karıştığını reddetmişti.
2022'DEKİ BİR BASKINDAN BAĞLANTILAR ORTAYA ÇIKARILDI
Temmuz 2022'de, Suriye'nin güneyindeki Süveyda şehrinde, Beşar Esad hükümetiyle ittifak yapan milislerin lideri Raji Falhout'un karargahı, rakip bir grup tarafından basıldı. Karargahda, dağıtılmak üzere hazırlanmış Captagon haplarının bulunduğu çantalar ve hap üretiminde kullanılabilecek bir makine, Falhout'un Suriye askeri kimlik kartı ve kilidi açılmış bir cep telefonu bulundu.
Telefona özel erişim elde eden BBC, Falhout ile "Ebu Hamza" adını verdiği Lübnanlı bir kişinin mesajlaşarak, makinenin satın alınmasını tartıştıklarını gözlemledi. İki isim Ağustos 2021'de cep telefonundan mesajlaştıklarında, gündemleri makinenin Lübnan'dan Suriye'ye taşınmasıydı.
BBC, telefon numarasını kullanarak Ebu Hamza'nın gerçek kimliğini tespit etti: Hüseyin Riad el-Faytrouni. Suriyeli gazetecilerin aktardığına göre el Faytrouni, Suriye hükümetiyle yakın bağları bulunan Hizbullah bağlantılı bir isim. Örgüt, Suriye'deki iç savaş sırasında hükümetin gidişatı değiştirmesinde kilit rol oynadı ve uzun süredir uyuşturucu kaçakçılığına karışmakla suçlanıyor. Ancak Hizbullah bu iddiaları her zaman reddetti.
'HİZBULLAH İŞİN İÇİNDE KİLİT ROL OYNUYOR'
Halen ülkesi dışında sürgünde olan Süveyda kökenli Suriyeli bir gazeteci, "Hizbullah işin içinde ancak üyelerinin malların taşınmasında ve kaçakçılığında kilit rol oynamamasına çok dikkat ediyor" dedi. Adının açıklanmaması koşuluyla BBC'ye konuşan bir Suriye askeri, asker arkadaşlarının aylık maaşının 150 bin Suriye Lirası'ndan (60 dolar) az olduğunu söyledi. Birçoğunun gelirlerini artırmak için yerel çapta uyuşturucu satıcısına dönüştüğünü ve bunun onlar için rutin hale geldiğini de ekledi.
Kendisinden biriminin yerel Captagon ticaretindeki rolünü açıklaması istendiğinde ise asker, "Fabrikaya gitmemize izin verilmedi" dedi ve ekledi: "Bir buluşma yeri seçerlerdi ve biz de Hizbullah'tan satın alırdık. Malları alır ve hareketimizi kolaylaştırmak için 4. Tümen ile koordineli çalışırdık."
TÜMEN KOMUTANI ESAD'IN KÜÇÜK KARDEŞİ
4. Tümen, Suriye ordusunun seçkin bir birimi. Görevi, hükümeti iç ve dış tehditlerden korumak. Tümen, 2018'den beri Devlet Başkanı Beşar Esad'ın küçük kardeşi Mahir Esad tarafından yönetiliyor. Batılı ülkeler Mahir Esad'a, Suriye'de iç savaşı sırasında gösterileri acımasız yöntemlerle bastırması nedeniyle yaptırım uyguluyor. Mahir Esad'ın adı ayrıca kimyasal silah kullanıldığı iddialarında da geçiyor.
Mahir Esad'ın, 4. Tümen'i büyük bir ekonomik aktöre dönüştürdüğü söyleniyor. Suriye ordusundan kaçan eski bir subay konuya ilişkin, "Suriye'de savaş sırasında subayların ve rütbelerin içinde bulunduğu zorlu mali koşullar nedeniyle, 4. Tümen'in birçok üyesi kaçakçılık yaptı" dedi.
Subay, "Suriye'deki kontrol noktalarından geçebilen tek birim buydu. O nedenle tümendeki subayların araçları; aşırılık yanlılarının taşınmasında, silah ve uyuşturucu ticaretinde kullanılmaya başlandı" ifadelerini kullandı.
'UYUŞTURUCU GELİRİ SURİYE'NİN BÜTÇESİNİ GÖLGEDE BIRAKIYOR'
Yaptırımlar ve savaş nedeniyle felce uğrayan Suriye ekonomisi çökmek üzere. Analistler, ülkenin kârlı küçük Captagon hapına giderek daha bağımlı hâle geldiğini söylüyor. ABD'nin eski Suriye Özel Temsilcisi Joel Rayburn "Gelirlerin ölçeği, Suriye'nin bütçesini gölgede bırakıyor. Captagon gelirleri durursa veya ciddi şekilde sekteye uğrarsa, Esad rejiminin ayakta kalabileceğini düşünmüyorum" dedi.
Araştırmayı yürüten gazeteciler, Esad ailesinin uyuşturucu ticaretine karıştığına dair daha fazla kanıt buldu. Hassan Daqqou adlı kötü bir şöhrete sahip Lübnan ve Suriye vatandaşı iş insanı aleyhinde açılan dava 2021'de Lübnan'da başladı. Lübnan basını, Daqqou için, "Captagon Kralı" diyordu. Daqqou, Malezya'da büyük miktarda uyuşturucu ele geçirildikten sonra Captagon kaçakçılığından suçlu bulundu.
600 SAYFALIK MAHKEME BELGELERİ İNCELENDİ
Nakliyat kapsamında, piyasa değerinin 1 milyar ile 2 milyar dolar arasında değiştiği tahmin edilen yaklaşık 100 milyon hap, Suudi Arabistan'a gönderilecekti. Bu nedenle operasyon, tarihin en büyük uyuşturucu baskınlarından birine dönüştü.
Operasyonun ardından açılan davanın yargıcı, kanıtların çoğunun Daqqou ile birkaç uyuşturucu kaçakçısı arasındaki telefon görüşmelerinin takibiyle toplandığını söyledi. Daqqou, davada, Captagon kaçakçılarıyla savaşmak için Suriye ordusunun 4. Tümeni ile işbirliği yaptığını söyledi ve kanıt olarak 4. Tümen kimlik kartını mahkeme heyetine sundu. BBC'ye yaptığı açıklamada da masum olduğunu savundu ve mahkemenin kendisinin Captagon sevkiyatına karıştığına dair hiçbir kanıt bulamadığını söyledi.
Ancak Daqqou kaçakçılıktan suçlu bulundu. Yargıç ayrıca, "Suriyeli yetkililerin Captagon ticaretine karıştığına dair hiçbir kanıt bulunmadığını" söyledi.
Ancak 600 sayfalık mahkeme belgeleri incelendiğinde, farklı bir hikaye ortaya çıkıyor. Bir belgede, Daqqou'nun "Patron" dediği birine gönderdiği WhatsApp mesajlarının bir dizi ekran görüntüsü bulunuyor. Telefon numaraları çoğunlukla birçok kez tekrarlanan aynı rakamdan oluşuyordu ve bu da onu değerli bir sözde 'altın numara' olduğu anlamına geliyor.
Suriye'deki çeşitli üst düzey kaynaklarla temasa geçen gazeteciler numaranın Tümgeneral Ghassan Bilal'e ait olduğunu doğrulayabildi. General Bilal, Mahir Esad'dan sonra 4. Tümen'de iki numaralı isim. Bilal'in Zırhlı Tümen'in güçlü güvenlik bürosunu yönettiği de biliniyor.
'CAPTAGON HAPLARI MAHİR ESAD'IN ÜSSÜNE TAŞINDI'
WhatsApp mesajlarında Daqqou, "Patron" ile Captagon olduğuna inanılan "malların", Suriye'de 4. Tümen'in büyük bir üssünün bulunduğu Saboora kasabasına taşınmasını ve güvenlik izinlerinin yenilenmesini tartışmış. "Patron" gerçekten General Bilal ise konuşma Suriye'nin en kıdemli subaylarından birinin milyarlarca dolar değerindeki yasa dışı Captagon ticaretiyle bağlantılı olduğu anlamına geliyor.
Suriye, Mayıs ayında tekrar Arap Birliği'ne kabul edildi. Devlet Başkanı Beşar Esad, 10 yıldan uzun süredir ilk kez bölgesel bir zirveye katıldı. Ayrıca Kasım ayında Birleşik Arap Emirlikleri'nde yapılacak COP28 İklim Zirvesi'ne davet edildi. Uluslararası toplumun Suriye'nin Captagon bağımlılığından vazgeçmesi için Şam rejime ne ölçüde baskı yapmaya çalışacağı sorusu ise bu aşamada yanıtsız kalıyor.
